سوسک ها در سراسر جهان فراوان هستند و در محیط‌های وسیعی به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کنند. سوسک ها حشرات اجتماعی هستند. 30 گونه از 4600 گونه سوسری‌ها با زیستگاه‌های انسان مرتبط بوده و توانایی زیستن در کنار انسان‌ها را دارا هستند و اکثر گونه‌های آنها غیر تهاجمی هستند. سوسری‌ها حشرات معمولی و مقاومی هستند که قادر به تحمل طیف گسترده ای از آب و هوا، از سرمای قطب شمال تا گرمای استوایی هستند. سوسری‌هایی که در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنند اغلب بسیار بزرگتر از گونه های معتدل هستند. سر نسبتاً کوچک و پهن و بدنی پهن دارند و بیشتر گونه ها قهوه ای مایل به قرمز تا قهوه ای تیره هستند. دارای چشم‌های مرکب بزرگ و دو شاخک بلند هستند. قسمت‌های دهان در قسمت زیرین سر قرار دارند و شامل فک پایین جویدنی، غدد بزاقی و گیرنده‌های مختلف لمس و چشایی می‌شوند. سطح خارجی دارای یک اسکلت بیرونی سخت است که حاوی کربنات کلسیم است که از اندام‌های داخلی محافظت می‌کند و باعث اتصال به عضلات می‌شود. این اسکلت خارجی برای دفع آب با موم پوشانده شده است. بال‌ها به بخش دوم و سوم قفسه سینه متصل می‌شوند. اولین جفت بال، سخت و محافظ هستند. اینها به عنوان سپر در بالای بال‌های عقبی غشایی قرار می‌گیرند که در پرواز استفاده می‌شوند. هر چهار بال دارای رگه‌های طولی منشعب و همچنین رگه‌های متقاطع متعدد هستند. سه جفت پا داشته که هر کدام کوکسای بزرگ و پنج پنجه دارند. آنها به هر یک از سه بخش سینه‌ای متصل هستند. از این میان، پاهای جلویی کوتاه‌ترین و پاهای عقبی طولانی‌ترین هستند، که نیروی محرکه اصلی را در هنگام دویدن حشره فراهم می‌کنند. خارهای روی پاها قبلاً حسی در نظر گرفته می‌شدند، اما مشاهدات راه رفتن حشره روی شبکه‌های شنی و سیمی نشان دادند که آنها را در حرکت در زمین‌های دشوار کمک می‌کنند. سوسک‌ها می‌توانند دمای بسیار پایین را تحمل کنند و به آنها اجازه می‌دهد در قطب شمال زندگی کنند. برخی از گونه‌ها با ساختن ضدیخ ساخته شده از گلیسرول قادر به زنده ماندن در دمای 122- درجه سانتیگراد هستند.
سوسک
سوسک‌ها محدوده وسیعی از زیستگاه‌ها را اشغال می‌کنند. بسیاری از آنها در بسترهای برگ، در میان ساقه‌های پوشش گیاهی مات، در چوب‌های پوسیده، در سوراخ‌های کنده، در حفره‌های زیر پوست، زیر توده‌های کنده درخت و در میان زباله‌ها زندگی می‌کنند. برخی در مناطق خشک زندگی می‌کنند و مکانیسم‌هایی برای زنده ماندن بدون دسترسی به منابع آب ایجاد کرده‌اند. سایرین آبزی هستند و در نزدیکی سطح آب‌ها زندگی می‌کنند و برای یافتن علوفه غواصی می‌کنند. بیشتر اینها با سوراخ کردن سطح آب با نوک شکم که به عنوان غواصی عمل می‌کند تنفس می‌کنند، اما برخی از آنها هنگام غوطه ور شدن حباب هوا را زیر سپر سینه خود حمل می‌کنند.
قبلاً تصور می‌شد که سوسک‌ها به دلیل واکنش به نشانه‌های محیطی تجمع می‌یابند، اما اکنون اعتقاد بر این است که فرمون‌ها در این رفتارها نقش دارند. برخی از گونه‌ها اینها را در مدفوع خود ترشح می‌کنند و همزیست‌های میکروبی روده درگیر هستند، در حالی که برخی دیگر از غدد واقع در فک پایین استفاده می‌کنند. فرومون‌های تولید شده توسط کوتیکول ممکن است سوسک‌ها را قادر سازند تا بین جمعیت‌های مختلف سوسک از نظر بو تمایز قائل شوند.
سوسک‌های آلمانی به راحتی با محیط‌های مختلف سازگار می‌شوند، اما شرایط گرم موجود در ساختمان‌ها را ترجیح می‌دهند. بسیاری از گونه‌های گرمسیری حتی محیط‌های گرم‌تری را ترجیح می‌دهند. سوسک‌ها عمدتاً شب‌زی هستند و وقتی در معرض نور قرار بگیرند فرار می‌کنند. یک استثنا در این مورد، سوسک آسیایی است که بیشتر در شب پرواز می‌کند، اما جذب سطوح روشن و رنگ‌های کم رنگ می‌شود. سوسک‌هایGregarious هنگام انتخاب منابع غذایی، تصمیم‌گیری جمعی را نشان می‌دهند. هنگامی که تعداد کافی از افراد از یک منبع غذایی بهره‌برداری می‌کنند، سوسک‌های تازه وارد سیگنال می‌دهد که آنها باید بیشتر در آنجا بمانند تا اینکه به جای دیگری بروند. به نظر می‌رسد سوسک‌ها فقط از دو اطلاعات برای تصمیم‌گیری این که به کجا بروند استفاده می‌کنند، تاریکی هوا و تعداد سوسک‌های دیگر. سوسک‌ها عموماً همه چیزخوار هستند. مانند سایر حشرات، سوسک‌ها از طریق سیستم لوله‌هایی به نام نای تنفس می‌کنند که به منافذی به نام اسپیراکول در تمام قسمت‌های بدن متصل است. هنگامی که سطح دی‌اکسید کربن در حشره به اندازه کافی بالا می‌رود، دریچه‌های روی مارپیچ ها باز می‌شوند و دی‌اکسید کربن به بیرون منتشر می‌شود و اکسیژن به داخل نفوذ می‌کند. در حالی که سوسک‌ها مانند مهره‌داران ریه ندارند و اگر سرشان برداشته شود می‌توانند به تنفس خود ادامه دهند.
سوسک‌ها از فرمون‌ها برای جذب جفت استفاده می‌کنند. سوسک‌های ماده گاهی اوقات دیده می‌شوند که در انتهای شکم خود کیسه‌های تخمی حمل می‌کنند. سوسک آلمانی حدود 30 تا 40 تخم بلند و نازک را در محفظه‌ای به نام ootheca نگه می‌دارد. او قبل از جوجه ریزی کپسول را رها می‌کند، اگرچه تولد زنده در موارد نادری اتفاق می‌افتد. تخم‌گذاری کپسول ممکن است بیش از پنج ساعت طول بکشد و در ابتدا به رنگ سفید روشن است. تخم ها از فشار ترکیبی جوجه‌ها که هوا را می بلعند بیرون می‌آیند. جوجه‌ها در ابتدا پوره‌های سفید روشن هستند و به باد کردن خود با هوا ادامه می‌دهند و در عرض حدود چهار ساعت سخت‌تر و تیره‌تر می‌شوند. رشد از تخم تا بلوغ سه تا چهار ماه طول می‌کشد. سوسک‌ها تا یک سال عمر می‌کنند و سوسک‌های ماده ممکن است تا هشت تخم در طول عمر تولید کنند. در شرایط مساعد می‌تواند 300 تا 400 فرزند تولید کند. با این حال، گونه‌های دیگر سوسک‌ها می‌توانند تخم‌های بسیار بیشتری تولید کنند. در برخی موارد ماده فقط یک بار باید باردار شود تا بتواند تا آخر عمر تخم بگذارد.
سوسک‌ها دگردیسی ناقص دارند، به این معنی که پوره‌ها به جز بال‌ها و اندام تناسلی رشد نیافته، به طور کلی شبیه به بزرگسالان هستند. توسعه عموماً کند است و ممکن است چند ماه تا بیش از یک سال طول بکشد. بزرگسالان نیز عمر طولانی دارند. برخی از آنها به مدت چهار سال در آزمایشگاه زنده مانده اند. سوسک‌ها، مقاومت در برابر تشعشعات بسیار بالاتری نسبت به مهره داران دارند، که شاید شش تا پانزده برابر انسان ها باشد. توانایی سوسک برای مقاومت در برابر تشعشعات از طریق چرخه سلولی توضیح داده شده است. سلول‌ها در هنگام تقسیم شدن بیشتر در برابر اثرات تشعشعات آسیب پذیر هستند. سلول‌های یک سوسک در هر دوره پوست اندازی فقط یک بار تقسیم می‌شوند (که برای سوسری جوان آلمانی به صورت هفتگی است). از آنجایی که همه سوسک‌ها همزمان پوست اندازی نمی‌کنند، بسیاری از سوسک‌ها تحت تأثیر یک انفجار حاد تشعشع قرار نمی‌گیرند، اگرچه تشعشعات طولانی و حادتر همچنان مضر هستند. درمان‌های زیادی در جستجوی کنترل گونه‌های آفات اصلی سوسک‌ها، که انعطاف‌پذیر و سریع هستند، آزمایش شده‌اند. مواد شیمیایی خانگی مانند بی‌کربنات سدیم (جوش شیرین) بدون شواهدی برای اثربخشی آنها پیشنهاد شده است. گیاهان باغی از جمله خلیج، نعناع، خیار، و سیر به عنوان دافع پیشنهاد شده است. طعمه مسموم حاوی هیدرومتیلنون یا فیپرونیل و پودر اسید بوریک در بزرگسالان موثر است. طعمه‌هایی با قاتل تخم نیز در کاهش جمعیت سوسک‌ها بسیار موثر هستند. روش دیگر، حشره کش‌های حاوی دلتامترین یا پیرترین بسیار مؤثر هستند. در سنگاپور و مالزی، رانندگان تاکسی از برگ‌های نخل اسکاتلندی برای دفع سوسک‌ها در وسایل نقلیه خود استفاده می‌کنند.
پنج نوع سوسک در ایران وجود دارد که به صورت عمومی به عنوان آفت شناخته می‌شوند. این پنج نوع عبارتند از :
سوسک آلمانی
این سوسک‌ها به رنگ قهوه‌ای تا قهوه‌ای تیره هستند و دارای دو باند مجزا به صورت موازی روی بدن هستند و جنس نر و ماده را می‌توان از طریق باریک‌تر بودن جنس نر و بلندتر بودن جنس ماده تشخیص داد. حشرات بالغ 1/1 الی 6/1 سانتی‌متر می‌باشد. و گسترده‌ترین گونه در ایران را تشکیل می‌دهند. چرخه‌ی حیات آنها به صورت کامل 100 روز می‌باشد و تحت شرایط ایده‌آل یک سوسک ماده می‌تواند تا حدود یک میلیون سوسک آلمانی دیگر را به وجود آورد. سوسک‌های آلمانی به طور مداوم تکثیر پیدا کرده و رشد می‌کنند و در طول زندگی، یک حشره ماده قادر به تولید حدود 400 تخم می‌باشد. جمعیت آنها به سرعت در شرایط مطلوب افزایش می‌یابد. افزایش جمعیت آنها شامل 75% نوزاد و 25% سوسک بالغ می‌باشد. زندگی سوسک ریز آلمانی از یک تخم شروع شده و این تخم در پوششی به نام otheca یا کپسول قرار دارند. سوسک‌های ماده این کپسول را در داخل شکم نگه داشته و تقریباً 2 روز قبل از تخم‌گذاری آنها را در یک مکان حفاظت شده قرار می‌دهند. این کپسول‌ها حدود 7 میلی‌متر طول و 2 میلی‌متر عرض دارند و به رنگ قهوه‌ای و حاوی حدود 35 تخم می‌باشد. بسیار انعظاف پذیرند و شرایط بسیار سخت را پشت سر می‌گذارند. نیف‌ها حشرات بسیار کوچکی هستند که از کپسول سوسک آلمانی ظاهر می‌شوند و به تدریج به سوسک قهوه‌ای تیره همراه با خطوط و رگه‌های موازی روی سطح بدن ظاهر می‌شوند. این حشرات در این مرحله بدون بال بوده و خاصیت تکثیر و تولید مثل ندارند و 6 تا 7 بار در عرض 100 روز در شرایط مطلوب پوست اندازی می‌کنند. مرحله بلوغ سوسک ریز آلمانی پس از پوست اندازی آخر شروع می‌شود که در این حالت 15 میلی‌متر طول دارند و بالدار هستند و با وجود داشتن بال‌های تکامل یافته به هیچ وجه قابلیت پرواز ندارند. این سوسری‌ها بیشتر داخل آپارتمان‌ها، سوپرمارکت‌ها و رستوران‌ها وجود دارد و مکان‌های نزدیک به غذا، رطوبت و گرما را برای زندگی ترجیح می‌دهند. عامل اصلی از بین بردن بقا این سوسک‌ها هوای سرد می‌باشد. تحقیقات نشان داده که سوسک آلمانی قادر به زنده ماندن در منازل مسکونی واقع در مناطق سردسیر به دلیل حرارت پایین نخواهد بود و در جنوب ایران به دلیل گرمای هوا این سوسک‌ها بیشتر دیده می‌شوند. سوسک آلمانی یا همان سوسک آشپزخانه قابلیت ارتجاعی و سرسختی زیادی در برابر کنترل آفات را از خود نشان می‌دهد. کوچکتر از سایر گونه‌ها بوده و مهارت زیادی در پنهان شدن در درز و شکاف ساختمان دارند. مدت زمان کوتاهی از زمان تخم‌گذاری این حشرات تا بالغ شدنشان وجود دارد. حدود 95% از این حشرات با از بین بردن چرخه‌ی زندگی آنها نابود می‌شوند. این حشرات بیشتر در پشت و درز کابینت‌های آشپزخانه، درب اتاق‌ها به خصوص درب سرویس‌ها، هود آشپزخانه، نزدیکی مواد غذایی مانند محل پخت مواد خوراکی و یا سطوح آماده‌سازی غذا مانند گاز، انبارهای ذخیره مواد غذایی، داخل گاز، سرخ‌کن، ماکروفر، لباس‌شویی و ظرف‌شویی می‌باشد. معمولاً از طریق منافذ ریز درب ورودی ساختمان، پنجره‌ها، مسیر هواکش‌های آشپزخانه، هواکش دستشویی و حمام و منزل همسایگان آلوده به سوسک ریز آلمانی انتقال می‌یابد. همچنین با خرید وسایل چوبی منازل، مواد غذایی روزانه از جمله شانه تخم‌مرغ، لباس، کارتن و سایر اشیاء در صورت آلوده بودن می‌توانید به منزل خود منتقل کنیم. دستگاه‌های دورکننده آفات اولتراسونیک شاید باعث آزار سایر حشرات شود اما اثر دفع کننده بی‌اثری روی سوسک‌ها دارند. سوسک‌ها از بوی دارچین، برگ بو، سیر، نعناع و تفاله قهوه خوششان نمی‌آید. سرکه یا سفید کننده یک ضدعفونی کننده با بوی قوی است. بهترین عوامل بازدارنده براساس بو، روغن‌های ضروری مانند اکالیپتوس یا روغن درخت چای هستند.
سوسک پشت قهوه ای
این گونه از سوسک‌ها به رنگ قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره براق به دو رنگ پریده با نوارها و خط‌های عرضی در شکم قابل تشخیص‌‌اند. تولید کپسول و تخم توسط سوسک ماده داخل درز مبلمان، دیوارپوش، قفسه‌ها و سقف‌ها صورت می‌گیرد و هر کپسول شامل 14 تا 16 تخم بوده که ماده‌ها در کل زندگی خود 10 تا 20 کپسول تولید می‌کنند و از مواد نشاسته‌ای و گاهی اوقات از موادی با جنس نایلون تغذیه می‌کنند. تخم ها در زمانی بین50 تا 75 ساعت باز می‌شوند. نمف‌ها در فاصله بین 3 الی 9 ماه رشد و نمو پیدا می‌کنند و سوسک‌های حاصله بین 5 تا 6 ماه زنده می‌مانند. سوسک‌های داخل خانه عموماً در اسباب و اثاثیه و چمدان‌ها و چیزهای دیگر حرکت کرده و بزودی و تحت شرایط گرم و نرم و مرطوب (شرایط 80 درجه فارنهایت مطلوب محسوب می‌شود) به هجوم آزاردهنده‌ای می‌رسد. در درجه حرارت‌های زیر 75 درجه فارنهایت به آرامی شاهد رشد و نمو و توسعه سوسک‌ها خواهیم بود. سوسک‌های بالغ بدون آب و غذا در مدت دوهفته می‌میرند. هردو جنس نر و ماده توانایی پرش دارند ولی تنها جنس نر توانایی پرواز را دارند. مناطق گرم و مرطوب را برای سکونت ترجیح می‌دهند مانند: سقف‌ها، دکور، کاغذ دیواری، درز و شکاف دیوار، کمدها، درز مبلمان، لوازم خانگی و الکتریکی و یا پشت موتور یخچال و … دیده می‌شوند و در اثر تغذیه از کتاب، کاغذ دیواری، چسب داخل مبلمان و … آسیب و ضرر زیادی را به وسایل منزل وارد می‌کنند. یک سری از پاتوژن‌ها و عوامل بیماری‌زا که باعث انتقال مسمومیت‌های غذایی، اسهال خونی، تهوع و … را با خود به همراه دارند.
سوسک شرقی
پراکندگی سوسک شرقی به نسبت سوسک آلمانی کمتر است. اندازه طول سوسک شرقی ۲۰ تا ۲۷ میلی‌متر و به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز تا سیاه (بچه‌ها تیره‌تر) هستند. جنس ماده کاملاً قابل تشخیص از جنس نر بوده زیرا در تمام طول زندگی خود بال‌های خیلی کوتاه دارند و یا بدون بال هستند. سوسک‌های شرقی در تمام مراحل رشد خود فاقد بالشتک در بین ناخن پنجه پاهایشان می‌باشند و همین دلیلی برای بالا نرفتن از سطح‌های مختلف توسط این موجود است.
سوسک شرقی جزء گونه‌هایی از حشرات است که طول عمر زیادی دارد و در شرایط نامطلوب دمایی و غذایی می‌تواند بیشتر از دو سال زندگی کند و دوام بیاورد. در شرایط مطلوب ۶ ماه چرخه زندگی این آفت کامل می‌شود. سوسک‌های شرقی ماده ، کپسول‌های حاوی تخم را در مکانی مناسب با غذای قابل دسترس برای بچه‌ها آزاد و رها می‌کنند. دوره به ثمر رسیدن تخم‌ها۴0 الی۵۰ روز زمان می‌برد، اما در زمستان کپسول تخم می‌تواند تا زمان گرمتر شدن هوا، در حالت خواب به زندگی خود ادامه دهد. هر کپسول حاوی ۱۶ تخم است. این گونه از سوسک زندگی در محیط‌های خنک و معتدل را بیشتر می‌پسندد و دامنه هوا بین ۲۰ تا ۲۹ درجه سانتیگراد برایش مطلوب می‌باشد. این گونه بیشتر در منطق معتدل دنیا زندگی می‌کنند. به همین جهت تمایلی به تجمع در منطق گرم و مرطوب و نقاط گرمسیری ندارند. سوسک (سوسری شرقی) بیشتر در زیرزمین‌ها ،سرداب، لوله‌ها و گذرگاه‌های فاضلاب، پشت کابینت‌ها و درون دیوارها و زیر کفپوش سطوح دیده می‌شود. پس از گذشت 4 تا 9 روز از سن بلوغ پوره‌ها، جفت‌گیری بدون این که در فصل خاصی باشد صورت می‌گیرد. همانند گونه‌ی آمریکایی در این گونه نیز بکرزایی صورت می‌گیرد. کپسول تخم در مدت 8 تا 10 روز پس از جفت‌گیری تشکیل شده و ظرف مدت 5 تا 12 روز پس از تشکیل، حشره‌ی ماده آن را در مکانی گرم و محفوظ بدون اینکه مراقب آنها باشد قرار می‌دهد. وقتی که تعداد بیشماری از این سوسری‌ها ازدحام کنند منجر به مهاجرت توده‌ای گونه‌های دیگر سوسری مانند سوسری آلمانی و سوسری آمریکایی می‌شوند. سیر تکاملی این سوسری‌ها چنان به شرایط محیطی وابسته است که نمو پوره‌ها در فصل زمستان بسیار طولانی می‌شود به طوری که می‌توان رشد آن را متوقف شده دانست. سوسک شرقی همه چیز خوار است اما مواد داری نشاسته را ترجیح می‌دهد.
سوسک آمریکایی
بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری یافت می‌شوند. به طور تقریبی در ایران در تمام نقاط کشور به فراوانی یافت می‌شود. اندازه به نسبت بزرگی دارد به طوری که حشره بالغ با طول متوسط 3 تا 4 سانتی‌متر به رنگ قهوه‌ای قرمز است و حاشیه پیش گرده آن نوار قهوه‌ای کمرنگ یا زرد مشاهده شده است. سر جنس نر کشیده و به شدت به طرف پایین قرار دارد اما سر ماده‌ها عریض‌تر می‌باشد. نرها به دلیل اینکه بالپوش‌شان 4 تا 8 میلی‌متر فراتر می‌رود از جنس ماده طویل‌ترند. با اینکه هم نر و هم ماده دارای بال‌های به نسبت بلندی هستند ولی اغلب پروازهای کوتاهی دارند. این حشرات اغلب در داخل و خارج از خانه عمدتاً در قسمت زیرزمین، فاضلاب‌ها، موتورخانه، تونل بخار و سیستم‌های زهکشی یافت می‌شود علی الخصوص در مناطق مرطوب و سایه‌دار در حیاط، درختان توخالی، مالچ و … و گاهی اوقات در زیر سقف‌ها نیز دیده می‌شوند. این سوسک‌ها به دلیل حرکت در فاضلاب‌های خانگی 22 گونه از باکتری‌های پاتوژن انسانی، ویروس و قارچ پرتوزا و همچنین 5 گونه انگل و کرم را با خود حما می‌کنند. سوسک امریکایی برای باقی ماندن در کنار سایر سوسک‌ها اقدام به تولید یک ماده شیمیایی می‌نماید؛ تولید این ماده موجب زیاد شدن جمعیت سوسک‌ها می‌گردد. اولین اقدام مؤثر و تاثیر گذار که می‌توان برای مقابله و پاکسازی سوسک امریکایی انجام داد، مسدود نمودن راه نفوذ و ورود این موجودات به داخل منزل می‌باشد. سوسک‌های آمریکایی در هنگام جفت گیری ماده ای به نام فرمون در فضا منتشر کرده که آمادگی آنها را برای جفت گیری اطلاع می‌دهد. بزرگ‌ترین تفاوت سوسک آمریکایی و آلمانی در سیستم تولیدمثل آن‌هاست. سوسک‌های آلمانی به طور همزمان 160 تا 300 بچه را به دنیا می‌آورند و سالانه 30000 بچه تولید می‌کنند در حالی که توانایی تولید مثل سوسک آمریکایی در مقایسه با آن کمتر است و سالانه 800 فرزند تولید می‌کنند.
سوسک ترکستانی
معمولاً در فضاهای خارجی مانند کنتورهای آب, شکاف‌های بین بلوک‌های بتونی پر شده، داخل مقدار زیادی پوشال، زیر برگ‌های افتاده روی زمین، داخل گیاه‌های گلدانی و سیستم آب و فاضلاب پیدا می‌شوند. معمولاً به صورت آنلاین به فروش میرسند و به عنوان غذا برای حیوانات خانگیِ حشره خوار استفاده می‌شوند. در مکان‌های خاص یا مناطق گرمسیری، می‌تواند به یک آفت داخلی قابل توجه تبدیل شود.